-A A +A

 

Programy otwartego publikowania

Programy publikowania otwartego w ramach licencji Wirtualnej Biblioteki Nauki w roku 2024.
Dodatkowe informacje o programie w Komunikatach WBN

Drapieżne czasopisma

Według definicji przyjętej przez Narodowe Centrum Nauki predatory journals to „czasopisma, w których publikowane prace naukowe nie podlegają ocenie eksperckiej lub wykonana jest ona w oparciu o bardzo niskie standardy. Czasopisma te mają charakter wydawnictw publikujących w tzw. otwartym dostępie (open access), często oferują swe usługi po wygórowanych cenach, z krótkim procesem publikacyjnym”. 
[List dyrektora NCN] 

W związku z faktem nasilenia się działań tzw. fałszywych / drapieżnych czasopism, również wśród pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego, zalecamy szczególną ostrożność w korzystaniu z ofert szybkiego publikowania w zagranicznych czasopismach naukowych o rzekomym wysokim IF (np. nadawanym przez CiteFactor).

Predatory journals podszywają się pod istniejących wydawców i wykorzystują w tym celu wiele narzędzi, m. in. podobnie brzmiąca nazwa czasopisma, sprawiająca wrażenie oryginalnej fałszywa strona www, skopiowany od prawdziwego tytułu numer ISSN i skład rady naukowej, nie mający odzwierciedlenia w rzeczywistości Impact Factor itp. Bywa, że oszuści kradną tożsamość czasopism prawdziwych, które nie mają swojej strony www (np. taki los spotkał tytuły: Wulfenia, Bothalia, Archives des Science, Sylwan) lub wprowadzają w błąd na temat renomy czasopisma podając informacje o "Unofficial Impact Factor", "Prognostic IF", "Real IF", "Journal IF". Prowadzą agresywną promocję swych tytułów rozsyłając e-maile do pracowników naukowych oferując szybką publikację. Wprowadzają w błąd odnośnie procesu wydawniczego, bywa, że powiadamiają autorów o (wysokich) opłatach dopiero po akceptacji artykułu do druku i obciążają za nieistniejące usługi.

Aby uchronić się przed oszustwem zaleca się wykonanie kilku podstawowych kroków:
1.   Dokładne sprawdzenie tytułu czasopisma i odpowiadającemu mu nr ISSN
•    Przykład: Czasopismo autentyczne: The Veliger; Czasopismo fałszywe: Veliger
2.   Sprawdzenie wskaźnika Impact Factor
•    Należy sprawdzić czy wartość wskaźnika IF jest taka sama na stronie czasopisma i w bazach prowadzonych przez koncern wydawniczy Thomson Reuters, który corocznie ją ustala.
•    Wartość wskaźnika IF podawana jest w bazie Journal Citation Report.
•    Impact Factor dla czasopism można sprawdzić także na platformie Web of Science.
3.   Indeksowanie artykułów na platformie Web of Science
•    Wiarygodność czasopisma może potwierdzić indeksowanie zawartych w nim artykułów przez bazę Web of Science. Należy sprawdzić czy w WoS zaindeksowane są artykuły z wcześniejszych numerów czasopisma lub nazwiska publikujących autorów.

Zachęcamy również, aby podczas wybierania czasopisma oraz konferencji posługiwać się dostępnymi narzędziami:
https://thinkchecksubmit.org/journals/
https://thinkcheckattend.org/

Oferty publikowania prac u nieznanego wydawcy należy traktować z bardzo dużą ostrożnością. Wszelkie wątpliwości (m.in. niezgodność tematu pracy z profilem wydawnictwa, nieoczekiwana zmiana częstotliwości wydawania czasopisma, występowanie kilku wersji stron internetowych tego samego tytułu, brak indeksacji prac w bazach danych pomimo zamieszczenia takiej informacji na stronie czasopisma, niezgodność numerów telefonów, adresów internetowych i rzeczywistych, nazwisk redaktorów naczelnych, rady naukowej, recenzentów) należy dogłębnie wyjaśnić przed podjęciem decyzji o wysłaniu publikacji i uiszczeniu opłaty.

Artykuły szczegółowo opisujące problem:

W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących wiarygodności i prawdziwej tożsamości czasopisma, należy skontaktować się z Oddziałem Informacji Naukowej BUR: inform [at] ur.edu.pl

Ranking czasopism naukowych
  • Thomson Reuters Master Journal List (tzw. lista filadelfijska) - notuje czasopisma z różnych dziedzin nauki uwzględnione w bazach Thomson Reuters zamieszczonych na platformie Web of Science.
    ► Polskie czasopisma w Web of Science
  • Journal Citation Reports - interdyscyplinarna baza danych, tworzona przez Thomson Reuters, stanowi narzędzie oceny wartości merytorycznej czasopism w oparciu o Impact Factor oraz inne wskaźniki cytowań 
    IMPACT FACTOR 1992-2001 | 2002-2004 | 2005 | 2007
  • ERIH Plus (European Reference Index for the Humanities) - lista referencyjna czasopism uruchomiona w lipcu 2014 r., opracowywana przez Norwegian Social Science Data Services na bazie listy ERIH. Listy ERIH nie zawierają żadnych wskaźników, przedstawiają tylko jedną z trzech kategorii (INT1, INT2 lub NAT), do jakiej zaliczono dane czasopismo. Wyszukiwarka umożliwia znalezienie czasopisma według: ISSN, tytułu, dyscypliny. Zawiera recenzowane czasopisma naukowe z dziedzin humanistycznych i społecznych.
Jak zgłosić czasopismo do Google Scholar

Google Scholar to popularna platforma, która umożliwia naukowcom i badaczom dostęp do szerokiej gamy publikacji naukowych.
Jak zgłosić czasopismo do Google Scholar?

Licencje Creative Commons

Podstawowym narzędziem Creative Commons są licencje prawne pozwalające zastąpić tradycyjny model „Wszystkie prawa zastrzeżone” zasadą „Pewne prawa zastrzeżone” – przy jednoczesnym poszanowaniu zasad prawa autorskiego. Licencje Creative Commons oferują różnorodny zestaw warunków licencyjnych – swobód i ograniczeń. Dzięki temu autor może samodzielnie określić zasady, na których chce dzielić się swoją twórczością z innymi. 
Wszystkie licencje Creative Commons posiadają cechy wspólne (poszanowanie praw autorskich osobistych) oraz dodatkowe warunki wybrane przez licencjodawcę (czy twórcę).
Twórca korzystając z licencji zawsze zachowuje prawa autorskie, jednocześnie umożliwia innym kopiowanie i rozpowszechnianie, dodatkowo może określić czy ich wykorzystywanie może odbywać się wyłącznie w warunkach niekomercyjnych lub ograniczyć możliwości tworzenia utworów zależnych.

Wszystkie oferowane przez Creative Commons licencje i narzędzia są darmowe.
CC BY Uznanie autorstwa 4.0 – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Jest to licencja gwarantująca najszersze swobody licencjobiorcy.
Przystępne podsumowanie. Tekst licencji.
CC BY-SA Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0  – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu tak długo, jak tylko na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja. Jest to licencja używana przez Wikipedię i jej siostrzane projekty.
Przystępne podsumowanie. Tekst licencji.
CC BY-NC Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, remiksowanie, rozprowadzanie, przedstawienie i wykonywanie utwóru jedynie w celach niekomercyjnych. Warunek ten nie obejmuje jednak utworów zależnych (mogą zostać objęte inną licencją).
Przystępne podsumowanie. Tekst licencji.
CC BY-ND Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0 Polska – Ta licencja zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu zarówno w celach komercyjnych i niekomercyjnych, pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych).
Przystępne podsumowanie. Tekst licencji.
CC BY-NC-SA Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 – Licencja ta pozwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz tak długo jak utwory zależne będą również obejmowane tą samą licencją.
Przystępne podsumowanie. Tekst licencji.
CC BY-NC-ND Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 4.0 Polska – Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych). Jest to najbardziej restrykycyjna z licencji.
Przystępne podsumowanie. Tekst licencji.

Źródło: https://creativecommons.pl/poznaj-licencje-creative-commons/

Otwarty dostęp (open access, OA)

Otwarty Dostęp (Open Access, OA) - dostępność pełnych treści publikacji w Internecie bez barier finansowych, prawnych czy technicznych.

Modele open access: 
Złota droga otwartego dostępu / Gold Open Access - Czasopismo zapewnia otwarty dostęp do wszystkich artykułów na swojej stronie internetowej bez barier technologicznych (na przykład bez konieczności logowania się), finansowych (za darmo) i prawnych (na otwartych licencjach lub przynajmniej w ramach gratis open access). Często otwarte czasopisma, szczególnie zagraniczne, wprowadzają wymóg opłat dla autorów zamieszczających w nich publikacje (tak zwane opłaty APC – article processing charge). W Polsce – dzięki finansowaniu ze środków statutowych lub innych środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – zdecydowana większość otwartych czasopism nie pobiera tak zwanych opłat APC od autorów. Niektóre czasopisma stosują model hybrydowy: tylko pojedyncze artykuły, których autorzy, instytucje czy fundatorzy wniosą opłatę, zostają opublikowane w otwartym dostępie.

Zielona droga otwartego dostępu (samodeponowanie – self-archiving) - Autorzy publikują w dowolnym piśmie naukowym, a później sami udostępniają ostateczną wersję artykułu do publicznego wykorzystania w repozytorium instytucjonalnym, repozytorium centralnym, repozytorium dziedzinowym lub na stronie autorskiej. Do repozytorium najczęściej trafia postprint – zrecenzowana, ostateczna wersja tekstu dostarczona przez autora (rzadziej przez wydawcę). Możliwość bezpośredniego udostępniania tekstów w otwartym repozytorium przez autorów zależy od polityki wydawcy. Niektórzy wydawcy, nawet w wypadku czasopism zamkniętych, zezwalają na deponowanie w otwartym repozytorium różnych wersji (na przykład preprint lub postprint) opublikowanych tekstów. Nierzadko wydawcy nakładają wymóg tak zwanego embarga czasowego, to znaczy zdeponowanie tekstu w repozytorium jest możliwe po upływie pół roku (nauki ścisłe, techniczne i nauki o życiu) lub roku (nauki społeczne i humanistyczne) od daty ukazania się w czasopiśmie.

Źródła:
Broszura - otwarta nuka: prawo autorskie i wolne licencje  
NCN Otwarta Nauka